Το άγχος είναι ένα ευρέως διαδεδομένο πρόβλημα που επηρεάζει τη ζωή εκατομμυρίων ανθρώπων σε όλο τον κόσμο. Οι περισσότεροι από εμάς έχουμε βιώσει, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, τις επιζήμιες συνέπειες του στρες. Τα αυξημένα επίπεδα της ορμόνης του στρες, ( κορτιζόλη), προκαλούν πολυάριθμες επιβλαβείς επιπτώσεις στην υγεία και στην ευημερία μας. Το άγχος είναι η αντίδραση του σώματός μας, στις αλλαγές. Η κορτιζόλη είναι μια ορμόνη που παράγετε από το φλοιό των επινεφριδίων και είναι απαραίτητη για τη διατήρηση της ομοιόστασης.
Ωστόσο, το άγχος δεν είναι πάντα αρνητικό. Στην πραγματικότητα υπάρχουν δύο τύποι άγχους και ένας από αυτούς, ο Eustress, κυριολεκτικά, σημαίνει “καλή πίεση”. Το Eustress είναι το είδος του στρες που μας δίνει κίνητρα, μας κρατά παραγωγικούς και στο τέλος μας δημιουργεί ένα συναίσθημα ικανοποίησης. Το Distress (δυσφορία, αγονία), από την άλλη πλευρά, αναφέρεται στις αρνητικές πτυχές του άγχους. Ως μια συνεχόμενη αίσθηση πίεσης, από την οποία σπάνια αντλούμε, ικανοποίηση.
Μπορούμε να αλλάξουμε τον τρόπου που αντιλαμβανόμαστε το άγχος;
Στην πραγματικότητα, το πώς αντιλαμβανόμαστε το άγχος, είναι ένας καλός δείκτης, για το πόσο μεγάλη επίδραση θα έχει το στρες, σε εμάς. Αντιλαμβανόμαστε τον στρεσογόνο παράγοντα ως θετική πρόκληση ή αρνητική απειλή; Παρόλο που η διαφοροποίηση μεταξύ του eustress και της distress εξαρτάται από την αντιληπτική μας ικανότητα. Επίσης ο ίδιος ο παράγοντας άγχους, παίζει πολύ σημαντικό ρόλο. Όπως για παράδειγμα σε μια νέα ευκαιρία εργασίας, όπου ο ενδιαφερόμενος μπορεί να παρακινηθεί για να μάθει νέα πράγματα. Να γίνει καλύτερος στην εργασία του, (eustress) ή αισθάνεται πίεση για να ολοκληρώσει μια εργασία, με έντονο το συναίσθημα της αποτυχίας (Distress).
Το Eustress μας δίνει κίνητρα, για να επιτύχουμε τους στόχους μας
Όταν αποδεχόμαστε μια πρόκληση, ουσιαστικά μπαίνουμε σε μια διαδικασία να βελτιωθούμε ώστε να πετύχουμε τον στόχο μας. Το Eustress αντλεί τη λειτουργική δύναμη του, από την ελπίδα και την ενεργό δέσμευση. Το Eustress έχει μια ευχάριστη συσχέτιση με την ικανοποίηση στη ζωή και στην ελπίδα.
Όλοι γνωρίζουμε ότι η εμπειρία του χρόνιου στρες, είτε με τη μορφή της δυσφορίας, είτε με τη μορφή ευστροφίας, είναι αρνητική. Εντούτοις, το Eustress μπορεί να προκαλέσει φυσιολογική αναδιοργάνωση το οργανισμού, επηρεάζοντας θετικά τις υποκείμενες βιολογικές διεργασίες, που εμπλέκονται στην φυσική ανάκτηση και την ανοσία.
Η ροή είναι η απόλυτη εμπειρία του Eustress
Το Eustress ως προσέγγιση μετατρέπει την φυσιολογική αντίδραση του μηχανισμού άμυνας του οργανισμού. Από μια αρνητική κατάσταση που μας φθείρει, σε μια κατάσταση ροής όπου αισθανόμαστε κίνητρα και ολοκλήρωση.
Στρες και Κορτιζόλη
Στο φυσικό επίπεδο, αξίζει να σημειώσουμε ότι το σώμα μας, απελευθερώνει κορτιζόλη για να αντεπεξέλθει στο stress.
Μερικά χαρακτηριστικά του ανθρώπινου κιρκάδιου κύκλου
Η κορτιζόλη παράγεται από τον φλοιό των επινεφριδίων, σε απόκριση φυσικών ή συναισθηματικών ερεθισμάτων. Τότε το σώμα μας ακολουθεί έναν κιρκαδικό ρυθμό. Η κορτιζόλη μας βοηθά να αντιμετωπίζουμε το άγχος καταστέλοντας ορισμένες διαδικασίες όπως το ανοσοποιητικό σύστημα και την αναπαραγωγή. Αυτό με τη σειρά του, επιτρέπει στο σώμα να εστιάζει περισσότερη ενέργεια προς τη διαχείριση του αυξημένου επιπέδου στρες.
Πώς λειτουργεί το στρες στον εγκέφαλο;
Τα αυξανόμενα επίπεδα κορτιζόλης προκαλούν τον όλεθρο στο ανοσοποιητικό σύστημα, παρεμβαίνοντας στην παραγωγή και τη λειτουργία των Τ-(λεμφο)κυττάρων. Γεγονός που μπορεί να εξηγήσει γιατί οι αγχωτικοι άνθρωποι αρρωσταίνουν συχνά προσπαθώντας ξεπεράσουν ένα αγχωτικό συμβάν. Η κορτιζόλη αναστέλλει την παραγωγή ινσουλίνης για να αποτρέψει την αποθήκευση γλυκόζης, ευνοώντας την άμεση χρήση της ως παροχή ενέργειας σε μεγάλους μυς.
Αυτό καθιστά το σώμα σε γενική κατάσταση ανθεκτικό στην ινσουλίνη όταν τα επίπεδα κορτιζόλης είναι για χρόνια σε υψηλά επίπεδα. Με την πάροδο του χρόνου, το πάγκρεας παλεύει να συμβαδίσει με την υψηλή ζήτηση ινσουλίνης. Τα επίπεδα γλυκόζης, στο αίμα παραμένουν υψηλά. Τα κύτταρα δεν μπορούν να πάρουν τη γλυκόζη που χρειάζονται και ο κύκλος συνεχίζεται. Αρκεί να πούμε ότι πολλά προβλήματα υγείας προκύπτουν τόσο από την υπερβολική κυκλοφορία κορτιζόλης όσο και από την υπερβολική ποσότητα κορτιζόλης. Τέλος τα επινεφρίδια μετά από χρονιά υπερδιέγερση τελικά εξασθενούν (επινεφριδιακή κόπωση).
Τα αυξανόμενα επίπεδα κορτιζόλης συχνά οδηγούν σε χρόνια κόπωση. Πώς μπορούμε να μειώσουμε τα επίπεδα κορτιζόλης;
Μπορούμε να μειώσουμε τα επίπεδα κορτιζόλης σε καθημερινή βάση με διάφορους τρόπους. Οι παρακάτω απλές επιλογές τρόπου ζωής έχουν αποδειχθεί ότι μειώνουν το Distress με αποτέλεσμα να έχουμε χαμηλότερα επίπεδα κορτιζόλης:
Τακτική σωματική άσκηση: Μας βοηθάει στην αναδημιουργία του αυτόματου μηχανισμού άμυνας του οργανισμού.
Περπάτημα στην φύση, τζόκινγκ ή κολύμβηση είναι μια καλή επιλογή για να αλλάξουμε τα επίπεδα κορτιζόλης.
- Αναπνοές, Ενσυναίσθηση και Διαλογισμός: Η αναπνοή μας ρυθμίζει το αυτόνομο νευρικό μας σύστημα, προάγοντας είτε την συμπαθητική (πάλη, φυγή ή πάγωμα) είτε την παρασυμπαθητική (ανάπαυση και πέψη) λειτουργία. Στην πρακτική της Γιόγκα, οι τεχνικές αναπνοής του Πραναγιάμα μπορούν να επαναφέρουν την ισορροπία του αυτόνομου νευρικού συστήματος, αναστέλλοντας την συμπαθητική λειτουργία. Ο υψηλός οσφυϊκός τόνος που παράγετε στην διαδικασία του διαλογισμού βελτιώνει τη λειτουργία πολλών συστημάτων του σώματος. Βελτιώνει τη ρύθμιση του σακχάρου στο αίμα, μειώνει τον κίνδυνο εγκεφαλικού επεισοδίου και καρδιαγγειακών παθήσεων, μειώνει την αρτηριακή πίεση και βελτιώνει την πέψη.
- Κοινωνικές επαφές: Οι στενές σχέσεις είναι ζωτικής σημασίας για την ψυχική και σωματική ευεξία. Επηρεάζουν την απελευθέρωση της ωκυτοκίνης, μιας ορμόνης που είναι σημαντική στην κοινωνική σύνδεση.
- Το γέλιο είναι το καλύτερο φάρμακο. Το εγκάρδιο γέλιο μπορεί πραγματικά να περιορίσει την παραγωγή κορτιζόλης από το σώμα μας και να αυξήσει την παραγωγή της σεροτονίνης (μια χημική ουσία υπεύθυνη για τη διατήρηση της ισορροπίας της διάθεσης).
- Η μουσική: Ακούγοντας τη μουσική που αγαπάμε , έχει αποδειχθεί ότι μειώνει τα επίπεδα κορτιζόλης.
- Αλλάζοντας τις συνηθισμένες σκέψεις και συμπεριφορές που δημιουργούν δυσφορία. Το eustress βασίζεται κυρίως στις αντιλήψεις μας.
Το Eustress ή η θετική τάση έχει τα ακόλουθα χαρακτηριστικά:
- Ενθαρρύνει, εστιάζει στην ενέργεια
- Είναι βραχυπρόθεσμο
- Θεωρείται ότι βρίσκεται μέσα στις ικανότητες αντιμετώπισης
- Έχουμε στόχο και σκοπό και την αίσθηση του συναρπαστικού
- Βελτιώνει την απόδοση μας
Αντίθετα, το Distress ή το αρνητικό άγχος έχουν τα ακόλουθα χαρακτηριστικά:
- Προκαλεί άγχος, ανησυχία, αγωνία
- Μπορεί να είναι βραχυπρόθεσμο ή μακροπρόθεσμο
- Γίνεται αντιληπτό σαν μια κατάσταση, που δεν μπορούμε να αντιμετωπίσουμε
- Αισθανόμαστε δυσάρεστα
- Μειώνει την απόδοση μας
- Μπορεί να οδηγήσει σε ψυχικά και σωματικά προβλήματα.
