“Τα καλύτερα και ομορφότερα πράγματα στον κόσμο δεν μπορούν να τα δούμε ούτε να αγγίξουμε.
Πρέπει να τα αισθανθούμε με την καρδιά. ”
Ελένη Κέλερ
Συγγραφέας
Ο Κάρλ Ρότζερς έλεγε ότι :
“Έτσι, η σχέση που έχω βρει χρήσιμη χαρακτηρίζεται από ένα είδος διαφάνειας από την πλευρά μου, στην οποία τα πραγματικά συναισθήματά μου είναι εμφανή; Με την αποδοχή αυτού του άλλου προσώπου ως ξεχωριστού προσώπου με αξία από μόνο του · και με μια βαθιά κατανόηση πράγμα που μου επιτρέπει να βλέπω τον ιδιωτικό του κόσμο μέσα από τα μάτια του. ”
Η κληρονομιά του Carl Rogers που έχει αφήσει στους ψυχοθεραπευτές στην προσωποκεντρική ψυχοθεραπεία είναι θαυμάσια. Όταν καθόρισε τις βασικές έννοιες της αποδοχής , της ενσυναίσθησης-κατανόησης και της διαφάνειας- γνησιότητας , είναι σαφές ότι περιγράφει μια πραγματική δέσμευση στο βαθύτερο ανθρώπινο επίπεδο. Οι τρεις έννοιες του Ρότζερς έχουν υπηρετήσει τους ψυχοθεραπευτές εξαιρετικά καλά με την πάροδο των ετών. Με τις τρεις διαστάσεις του Ρότζερς ως θεμέλιο για την περιγραφή μιας θεραπευτικής σχέσης, θα ήθελα να προτείνω μια τέταρτη διάσταση: δηλαδή την παρουσία μιας πραγματικής σύνδεσης (ή κάτι που μπορεί να ονομαστεί αγάπη) όπως συμβαίνει στη διαδικασία ψυχοθεραπείας.
Η αγάπη ως η τέταρτη διάσταση που λείπει
Οι πιο έμπειροι θεραπευτές έχουν πιθανώς καταλήξει στο ίδιο συμπέρασμα που έχω κι εγώ, ότι η εμπειρία της αγάπης της σύνδεσης στην ψυχοθεραπεία είναι όχι μόνο κατάλληλη αλλά πολύ βοηθητική. Δεν μιλάω για να ερωτική αγάπη σε καμία περίπτωση. Μιλάω για την άνευ όρων αγάπη που έρχεται από την άνευ όρων αποδοχή, μέσα στο θεραπευτικό χώρο και αναπτύσσεται λόγο της ασφάλειας που παρέχει το θεραπευτικό πλαίσιο. Αυτά τα συναισθήματα ενός καθαρού τύπου αγάπης που συχνά παράγεται στην ψυχοθεραπεία και αποτελεί συχνά σημαντικό μέρος αυτού που την καθιστά επιτυχημένη.
Ψυχοθεραπεία ως Εκκολαπτήριο για την Απεριόριστη Αγάπη
Θα μπορούσαμε να πούμε ότι ο ρόλος που παίρνει ο θεραπευτής, αν εκτελεστεί με επιτυχία, είναι σχεδόν τόσο κοντά στον ορισμό της άνευ όρων αγάπης. Φυσικά αυτή η αγάπη άνευ όρων παρέχεται μέσα σε πολύ καλά καθορισμένα όρια, που λαμβάνουν χώρα εντός μίας ώρας, απαιτώντας από τον θεραπευτή να διατηρήσει έναν επαγγελματικό ρόλο και απαιτώντας την πληρωμή του από τον πελάτη .
Το αν αυτό που ο Rogers περιγράφει αξίζει να ονομάζεται αγάπη είναι θέμα συζήτησης, αλλά δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο ρόλος που υποστηρίζει για τους θεραπευτές απαιτεί να συμπεριφέρονται με αγάπη. Και όταν συμπεριφερόμαστε με τρόπο αγαπητό προς κάποιον, αυτή η συμπεριφορά τείνει να δημιουργήσει συναισθήματα αγάπης. Αν εμείς ως θεραπευτές είμαστε πετυχημένοι και ακολουθήσουμε τις συμβουλές του Rogers, μπορούμε να περιμένουμε ότι οι πελάτες μας θα αισθάνονται όχι μόνο αποδεκτοί και κατανοητοί, αλλά τουλάχιστον, σε ορισμένες περιπτώσεις, θα ανταποκριθούν στο είδος αυτό της προσοχής και της δέσμευσης μεταφέροντας όλο αυτό στη ζωή τους.
Αγάπη και σύνδεση στην Ψυχοθεραπεία
Ο άνθρωπος επιθυμεί να επιβεβαιωθεί στην ύπαρξή του, από έναν άλλον άνθρωπο και επιθυμεί να έχει παρουσία στην ύπαρξη του άλλου … Μυστικά και βασανιστικά περιμένει για ένα Ναι που
του επιτρέπει να είναι και που μπορεί να έρθει σε σύνδεση με τον εαυτό του και τον άλλο.
Martin Buber από την απόσταση στη σχέση
Όταν ζητάμε τα χαρακτηριστικά της αγάπης που εφαρμόζονται σε κάθε μία από τις μορφές της, βρίσκουμε τουλάχιστον δύο: την αίσθηση του ανήκειν και την ολόψυχη αποδοχή αυτού σε όλες τις επιπτώσεις της. Η αγάπη είναι ένα ολόψυχο «ναι» στην ύπαρξη. Προκειμένου να διερευνηθεί αυτή η διάσταση σύνδεσης ή αγάπης στην ψυχοθεραπεία, είναι χρήσιμο να μετατοπιστεί από μια αφηρημένη έννοια σε κάτι πιο συγκεκριμένο στην αλληλεπίδραση στη θεραπευτική σχέση.
Ο ορισμός της αγάπης που ευνοούμε εδώ συνδέεται με τον όρο “ανήκειν” και μιλάει για την ισοτιμία που αναπτύσσει και εξελίσσει και τα δύο άτομα. Δεν μιλάμε για δάσκαλο και μαθητή αλλά για δυο ενήλικους που φέρουν την ευθύνη αυτής της αλληλεπίδρασης, με μια αίσθηση της ορθότητας να είναι μαζί.
Στην ψυχοθεραπεία το αίσθημα της ύπαρξης μπορεί να συμβεί σε οποιαδήποτε στιγμή. Θα μπορούσε να είναι μια δραματική στιγμή όταν ένας πελάτης αποκαλύπτει μια μεγάλη αλήθεια. Ή θα μπορούσε να προκύψει από μια σύγκρουση, όταν ένας πελάτης είναι θυμωμένος με το θεραπευτή που ακόμα και αυτή η μάχη έχει στόχο να έρθουν πιο κοντά. Οποιοσδήποτε κι αν είναι ο τρόπος που ο θεραπευτής και ο πελάτης αλληλεπιδρούν την κάθε στιγμή έχει τη δυνατότητα να είναι μία από αυτές τις ιδιαίτερες στιγμές όπου υπάρχει εκείνη η ανεπιφύλακτη “ναι” στο ανήκει .
Ένας διαφορετικός τρόπος να σκεφτούμε την αγάπη
Για τους θεραπευτές, ίσως δεν είναι χρήσιμο να προσπαθήσουμε να καταλήξουμε σε συμπεράσματα σχετικά με το αν αγαπάμε ορισμένους ή όλους τους πελάτες μας. Αυτό που είναι πιο σημαντικό, πιστεύω, είναι ότι έχουμε αρκετές στιγμές αλληλεπίδρασης με έναν πελάτη και αυτό αποτελεί σημείο αναφοράς για εμάς. Ακόμα και όταν υπάρχουν πολλά άλλα συναισθήματα και στιγμές που σίγουρα δεν είναι στιγμές ευχάριστες (όπως ισχύει και για τις πιο αγαπημένες σχέσεις). Αυτό το σημείο αναφοράς μας επιτρέπει να βρούμε τον τόπο μέσα στον εαυτό μας, όπου υπάρχει αγάπη γι ‘αυτό το άτομο.
Η αγάπη ως πηγή της κατεύθυνσης
Γνωρίζοντας ότι η αγάπη είναι κάτι που μπορούμε να έχουμε για να καθοδηγήσουμε τη συμπεριφορά μας σαν θεραπευτές αλλά και σαν ανθρωποι. Οι περισσότεροι από εμάς μάθαμε όλα αυτά τα χρόνια για να προκαλούμε, να απομακρύνουμε, να ενθαρρύνουμε, να γιορτάζουμε και με άλλο τρόπο να δώσουμε προτεραιότητα σε σημαντικές ή καρδιακές στιγμές στη θεραπευτική διαδικασία. Αυτή την πηγή καθοδήγησης ακολουθούν οι θεραπευτές που εμπνέονται από την καρδιά”. Όταν ακούμε με την καρδιά μας, τον τόπο της αγάπης και της συμπόνιας, ακούμε και απαντούμε με εντελώς διαφορετικό τρόπο από ό, τι κάνουμε αν ακούμε ακριβώς με το μυαλό μας.
«Ακούγοντας με την καρδιά μου, θα βρω νόημα. Όπως ακριβώς αντιλαμβάνεται το μάτι το φως και ο ήχος του αυτιού, η καρδιά είναι το όργανο του νοήματος. “
Η πλοήγηση από την καρδιά θα περιλαμβάνει σίγουρα μια ευαισθησία σε κάποιες στιγμές. Αλλά η πλοήγηση από την καρδιά δεν περιορίζεται σε εκείνες τις στιγμές. Όταν οι πελάτες διερευνούν τον εσωτερικό τους κόσμο και ακούμε ολόψυχα, χρησιμοποιούμε επίσης τις καρδιές μας για να βοηθήσουμε τον πελάτη να βρει τις λέξεις, τις εικόνες ή τα συναισθήματα που δημιουργούν νόημα γι ‘αυτούς.
Έτσι, αν το σκεφτούμε, η αγάπη παίζει ρόλο σε όλες τις πτυχές της θεραπείας. Όπου υπάρχουν στιγμές νοήματος , η καρδιά είναι επίσης παρούσα και ανταποκρίνεται. Θα μπορούσαμε να πούμε για την ψυχοθεραπεία ότι υπάρχει πάντα αγάπη στο νόημα και πάντα έννοια στην αγάπη.
Η ευρύτερη εμπειρία της ύπαρξης
Για να δείτε την αγάπη ως περιορισμένη στο αντικείμενο της αγάπης μειώνει κάπως την εμπειρία. Ίσως αυτό συμβαίνει επειδή όταν αισθανόμαστε την αγάπη, υπάρχει μια αίσθηση ότι μεταμορφώνουμε, ότι τα συναισθήματά μας ξεκινούν με το αρχικό αντικείμενο αλλά δεν τελειώνουν εκεί . Το αντικείμενο χρησιμεύει ως καταλύτης που μας μεταφέρει σε μια εντελώς διαφορετική κατάσταση, ίσως αξίζει να το ονομάσουμε κατάσταση χάριτος, όπου αισθανόμαστε μια ανανεωμένη αίσθηση σύνδεσης όχι μόνο με το αντικείμενο, αλλά και με τον εαυτό μας και με το ευρύτερο κόσμο ή σύμπαν.
Τα αναζωογονητικά συναισθήματα που απορρέουν από τις στιγμές αυτές που ανήκουμε στην ψυχοθεραπεία είναι ένα σημαντικό μέρος αυτού που κάνει τη διαδικασία να ζωντανεύει και να γίνεται ελπιδοφόρα, παραγωγική και ανταποδοτική για όλους τους συμμετέχοντες, αν είναι θεραπευτική ομάδα. Και αυτή η αναζωογονητική ποιότητα δεν έχει καμία σχέση με το αν ένας πελάτης (ή θεραπευτής για το θέμα αυτό) θα θεωρούσε τον εαυτό του «πνευματικό» και όλα όσα σχετίζονται με την ίδια την εμπειρία.
Ψυχή της Ψυχοθεραπείας
Τα θετικά συναισθήματα του δέους, της πίστης και της αγάπης
Ένας από τους τομείς που προκαλούν πάθος για πολλούς (αν και όχι όλοι) ψυχοθεραπευτές είναι αυτός των θετικών πνευματικών συναισθημάτων (όπως δέος, πίστη, αγάπη, συμπόνια, χαρά και ευγνωμοσύνη). Αλλά λόγω της διαμάχης που περιβάλλει τη λέξη «πνευματική», το θέμα αυτό δεν αντιμετωπίζεται στα επαγγελματικά μας πλαίσια.
Όμως ένας διάλογος σχετικά με το ρόλο των θετικών πνευματικών συναισθημάτων στη διαδικασία ψυχοθεραπείας – αρχίζοντας με το δέος, την πίστη και την αγάπη . Ας ελπίσουμε ότι μπορούμε να παρακάμψουμε κάποιες από τις διαμάχες βλέποντας την πνευματικότητα όχι ως σύστημα πεποιθήσεων αλλά ως πηγή ποιητικής γλώσσας – ένα είδος που έμπνευσης για τους θεραπευτές .
Τι είναι ένας πνευματικά προσανατολισμένος θεραπευτής;
Αντί να σκέπτονται τους θεραπευτές ότι προσπαθούν να βοηθήσουν τους πελάτες να γίνουν πιο πνευματικοί (κάτι που δεν είναι συνήθως ο στόχος της θεραπείας), ίσως να σκεφτούμε πνευματικά προσανατολισμένους θεραπευτές ως εκείνους που είναι σε θέση να καλλιεργήσουν τα θετικά πνευματικά συναισθήματα στη θεραπευτική διαδικασία με έναν τρόπο που προωθεί την επούλωση και την ανάπτυξη για τους πελάτες τους. Το ζήτημα δεν είναι αν ο πελάτης ή ο θεραπευτής θεωρούν τον εαυτό τους πνευματικό, αλλά αν το δέος, η πίστη, η αγάπη, η συμπόνια, η χαρά ή η ευγνωμοσύνη ζωντανεύουν στη θεραπευτική διαδικασία .
Σεβασμός της σκοτεινής πλευράς
Αυτό δεν σημαίνει ότι οι πνευματικά προσανατολισμένοι θεραπευτές εκτιμούν μόνο την ανυψωτική συναισθηματική κατάσταση. Ένας πνευματικός προσανατολισμός είναι επίσης για το πώς αντιμετωπίζουμε τη σκοτεινότερη πλευρά της ζωής, όταν οι πελάτες βιώνουν απελπισία, πόνο, απώλεια ή αποτυχία.
Οι ψυχοθεραπευτές δεν προσπαθούν να παρακάμψουν ή να “διορθώσουν” τον ανθρώπινο πόνο. Αντ ‘αυτού , ο στόχος είναι να επικυρώσουμε και να γίνουμε φίλοι με όλα αυτα τα επώδυνα συναισθήματα σε περιόδους δυστυχίας. Ως θεραπευτές, θέλουμε να παρέχουμε ένα ιδιαίτερο είδος «σχέσης κατοικίας» για τους πελάτες μας κατά τη διάρκεια των σκοτεινών χρόνων – και, κατά τον τρόπο αυτό, είναι συχνά δυνατό να μετασχηματιστούν μερικά από τα δεινά. Η λογοτεχνία της σύγχρονης πνευματικότητας είναι ότι αναγνωρίζει ότι ο πόνος είναι απαραίτητο μέρος της ανθρώπινης εμπειρίας . Μπορούμε να θυμηθούμε τη μυθολογία του ταξιδιού του ήρωα και να υπενθυμίσουμε στον εαυτό μας ότι είμαστε οι ήρωες των δικών μας ταξιδιών, συμπεριλαμβανομένων των διαφόρων δοκιμών και αποτυχιών μας. Εξακολουθούμε να ανήκουμε στις σκοτεινότερες στιγμές μας, ίσως ακόμη περισσότερο, παρόλο που ίσως να μην είμαστε πάντα σε επαφή με την αίσθηση ότι ανήκουμε.
