Όλα για την πρωτεΐνη: Τι είναι και πόσο χρειάζεστε;

Όλα για την πρωτεΐνη: Τι είναι και πόσο χρειάζεστε;

Πρωτεΐνη: Η εσωτερική ιστορία

Το ανθρώπινο σώμα χρησιμοποιεί πρωτεΐνες για πολλά πράγματα, συμπεριλαμβανομένης της επισκευής και της κατασκευής ιστών, που ενεργούν ως ένζυμα, βοηθούν το ανοσοποιητικό σύστημα και χρησιμεύουν ως ορμόνες. Κάθε μία από αυτές τις σημαντικές λειτουργίες απαιτεί μια ελαφρώς διαφορετική μορφή πρωτεΐνης. Παρά τις διαφορές τους στη δομή, όλες οι πρωτεΐνες περιέχουν τα ίδια βασικά υποσυστήματα.

Οι πρωτεΐνες είναι ένας από τους τέσσερις διαφορετικούς τύπους μακρομορίων, εκτός από τους υδατάνθρακες, τα λιπίδια ή τα λίπη και τα νουκλεϊνικά οξέα, όπως το DNA και το RNA. Τα μακρομόρια είναι μεγάλα μόρια που εκτελούν εξειδικευμένες λειτουργίες μέσα στους ζωντανούς οργανισμούς. Η δομική διάταξη ενός πρωτεϊνικού μορίου θα διαφέρει ανάλογα με τη λειτουργία του.

αλληλουχία πρωτεϊνών Έντεχνη δράση
Ένα διάγραμμα πρωτεϊνικών δομών

Σε ποιες ομάδες ταξινομούνται οι πρωτεΐνες;

Η ταξινόμηση των πρωτεϊνών είναι σχετικά δύσκολη. Το σύστημα που ακολουθεί βασίζεται στη διαλυτότητα και τις χαρακτηριστικές φυσικές ιδιότητες καθώς και στη χημική σύνθεσή τους. Οι πρωτεΐνες διακρίνονται σε απλές πρωτεΐνες, σε συζευγμένες και σε πρωτεϊνικά παράγωγα.

-Απλές πρωτεΐνες:

Είναι εκείνες οι όποιες αποδίδουν κατά την υδρόλυση τους μόνο άμινοξέα.

-Συζευγμένες πρωτεΐνες:

Είναι συνδυασμός απλών πρωτεϊνών και ορισμένων άλλων ουσιών, οι όποιες αποτελούν την προσθετική ομάδα. Οι πρωτεΐνες αυτές περιλαμβάνουν τις:

  •  Νουκλεοπρωτεΐνες — συνδυασμός απλών πρωτεϊνών και νουκλεϊκού οξέος, π.χ. δεοξυριβόζη και ριβόζη.
  •  Βλεννοπρωτεϊνες και γλυκοπρωτείνες — συνδυασμός απλών πρωτεϊνών και μεγάλης  ποσότητας σύνθετων πολυσακχαριτών, π.χ. βλεννίνη
    της γαστρικής βλέννας.
  • Λίποπρωτεΐνες — συνδυασμός πρωτεΐνης και λιπιδίων (τριγλυκεριδίων, φωσφολιπιδίων και χοληστερόλης), π.χ. LDL, HDL κ.λπ.
  • Φωσφοπρωτεΐνες — συνδυασμός φωσφορικού οξέος και απλών πρωτεϊνών, π.χ. καζεΐνη του γάλατος.
  • Χρωμοπρωτεΐνες — συνδυασμός απλών πρωτεϊνών και μη – πρωτεϊνικών χρωστικών, π.χ. φλαθοπρωτεΐνες, αιμοσφαιρίνη και κυττοχρώματα.
  •  Μεταλλοπρωτεΐνες — συνδυασμός απλών πρωτεϊνών και μετάλλων, όπως χαλκός, μαγνήσιο, ψευδάργυρος και σίδηρος, π.χ. φερριτίνη, αιμοσφαιρίνη και τρανσφερρίνη.

-Πρωτεϊνικά Παράγωγα

Είναι προϊόντα τα όποια σχηματίζονται στα διάφορα στάδια τής υδρόλυσης των πρωτεϊνών.

Αμινοξέα και πρωτεΐνες

Οι πρωτεΐνες είναι μακριές αλυσίδες αμινοξέων . Τα αμινοξέα είναι τα δομικά στοιχεία της πρωτεΐνης. Με άλλα λόγια, τα αμινοξέα είναι σαν τους δεσμούς σε μια αλυσίδα. Η ίδια η αλυσίδα αντιπροσωπεύει το μόριο πρωτεΐνης. Οι πρωτεϊνικές αλυσίδες στη συνέχεια στρίβονται και διπλώνουν μαζί με συγκεκριμένους τρόπους για να δημιουργήσουν συγκεκριμένα μόρια.

Πόσα είδη αμινοξέων υπάρχουν;​

Το ανθρώπινο γονιδίωμα χρειάζεται 20 αμινοξέα για την κατασκευή πρωτεϊνών και επομένως ονομάζεται πρωτεϊνογόνα αμινοξέα. Εκτός αυτού, υπάρχουν περίπου 250 αμινοξέα που δεν σχηματίζουν πρωτεΐνες. Αυτά χρησιμοποιούνται για να σχηματίσουν τη ζάχαρη για παράδειγμα.Τα 20 πρωτεϊνικά αμινοξέα ονομάζονται επίσης πρότυπα αμινοξέα, τα οποία μπορούν να χωριστούν σε τρεις ομάδες: βασικές, ημι-ουσιαστικές και μη απαραίτητες ουσίες

Απαραιτητα αμινοξέα

Οκτώ αμινοξέα είναι απαραίτητα για τον άνθρωπο, καθώς ο οργανισμός δεν μπορεί να τα παράγει μόνος του και πρέπει να τροφοδοτείται εξωτερικά.

  • Ισολευκίνη,
  • Λευκίνη,
  • Λυσίνη,
  • Μεθειονίνη ,
  • Φαινυλαλανίνη,
  • Θρεονίνη,
  • Τρυπτοφάνη και
  • Βαλίνη.

Ημι-απαραίτητα αμινοξέα

 Πρέπει να καταναλώνονται στη διατροφή υπό ορισμένες συνθήκες.

  • Αργινίνη 
  • Ιστιδίνη

Μη απαραίτητα αμινοξέα

Τα αμινοξέα αυτά θεωρούνται  μη- απαραίτητα, καθώς ο οργανισμός μπορεί να τα παράγει μόνος του.

  • Αλανίνη,
  • Ασπαραγίνη,
  • Ασπαρτικό οξύ,
  • Κυστεΐνη,
  • Γλουταμίνη ,
  • Γλουταμικό οξύ,
  • Γλυκίνη,
  • Π[ρολίνη,
  • Σερίνη και
  • Τυροσίνη

Βασικές λειτουργίες Πρωτεϊνών

Οι πρωτεΐνες της δίαιτας προμηθεύουν τα αμινοξέα για τη δόμηση των ιστών καθώς και για άλλες ειδικές μεταβολικές λειτουργίες. Παρακάτω δίδετε μια συνοπτική εικόνα του μεγάλου αριθμού των βασικών λειτουργιών των πρωτεϊνών:

  1. Οι πρωτεΐνες χρησιμοποιούνται για την αποκατάσταση κάθε φθοράς των Ιστών (άναβολική δράση), η όποια είναι αποτέλεσμα του καταβολισμού στον οργανισμό. Κανένα άλλο διατροφικό στοιχείο δεν είναι δυνατό να υποκαταστήσει την πρωτεΐνη στη λειτουργία αυτή, γιατί  από τα αμινοξέα δομικά συγκροτήματα των ιστών προέρχονται μόνο από πρωτεΐνες.
  2.  Οι πρωτεΐνες χρησιμοποιούνται για τη δόμηση νέου Ιστού (αναβολική δράση) με τη χορήγηση των απαραίτητων αμινοξέων. Αυτός είναι ο λόγος για τις αυξημένες πρωτεϊνικές ανάγκες σε περιόδους αύξησης, οπως π.χ. στη βρεφική παιδική και στην εφηβική ηλικία καθώς επίσης και
    κατά την εγκυμοσύνη.
  3.  Οι πρωτεΐνες αποτελούν πηγή ενέργειας και αποδίδουν 4Kcal/g όπως και οι υδατάνθρακες, αλλά με έναν τρόπο “πιο δαπανηρό”. Οι πρωτεΐνες δεν είναι πιο ακριβή πηγή ενέργειας μόνο στην αγορά της και εμφανίζει πιθανόν μεγαλύτερη θερμογενετική επίδραση από τις άλλες καύσιμες ύλες, (αυτό τελευταία αμφισβητεΐται σοβαρά), αλλά και επειδή ένα από τα τελικά προϊόντα τού μεταβολισμού τών πρωτεϊνών είναι το Άζωτο Ν, το όποιο έκτος από το ότι περιέχει ενέργεια πρέπει να αποβληθεί από τον οργανισμό με ανάλογο ενεργειακό κόστος. Αυτό σημαίνει ότι οι πρωτεΐνες δέν είναι μόνον τα πιο ακριβά σε κόστος διατροφικά στοιχεία, αλλά επίσης και μεταβολικά σε σύγκριση με τα λίπη και τούς υδατάνθρακες τα όποια έξαλλου καίγονται μέχρι H2O και CO2.
  4.  Οι πρωτεΐνες συνεισφέρουν συστατικά σε πολλά εκκρίματα και υγρά τού οργανισμού. Τα ένζυμα είναι πρωτεΐνες και ορισμένες ορμόνες έχουν ως συστατικό τους τα αμινοξέα. Ή βλέννα, το γάλα και το σπέρμα είναι κυρίως πρωτεϊνικά διαλύματα, όπως και το σπερματικό υγρό.
  5.  Οι πρωτεΐνες τού πλάσματος, ιδιαίτερα οι λευκωματίνες, είναι απαραίτητες για τη διατήρηση φυσιολογικής ωσμωτικής πίεσης στα διάφορα υδατικά διαμερίσματα τού οργανισμού.
  6.  Οι πρωτεΐνες του πλάσματος επίσης χρησιμεύουν για τη μεταφορά άλλων ουσιών. Οι πρωτεΐνες μεταφέρουν λιπίδια με τη συμπλοκή μορφή των λιποπρωτείνών και χρησιμοποιούνται ταυτόχρονα για τη μεταφορά των λιποδιαλυτών βιταμινών. Ή τρανσφερρίνη μεταφέρει σίδηρο, ενώ το ασβέστιο μεταφέρεται με άλλη πρωτεΐνη. Οι λευκωματίνες μεταφέρουν λιπαρά οξέα και χολερυθρίνη. Εξάλλου πολλά φάρμακα μεταφέρονται στο αίμα με τις λευκωματίνες.
  7.  Οι πρωτεΐνες με τη μορφή των ανοσοσφαιρινών (ή αντισωμάτων) διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην αντίσταση του οργανισμού εναντία στις ασθένειες.
  8.  Οι πρωτεΐνες χορηγούν αμινοξέα για μια ποικιλία μεταβολικών λειτουργιών. Αυτά υπάρχουν π.χ. ως συστατικά ή ως πρόδρομες μορφές πολλών μη – πρωτείνικών οϋσιών, οι όποιες όμως περιέχουν Άζωτο Ν.

Συστάσεις για "Ιδεώδη" πρόσληψη πρωτεϊνών

Αναφορικά με τις πρωτεϊνικές απαιτήσεις δεν υπάρχουν μέχρι στιγμής ακριβείς πληροφορίες, που θα επέτρεπαν ένα βάσιμο υπολογισμό των ατομικών πρωτεϊνικών αναγκών, όπως συμβαίνει με τις αντίστοιχες θερμιδικές.
Γεγονός πάντως είναι ότι στις περισσότερες χώρες του κόσμου τα άτομα παίρνουν το 10-12% της ολικής θερμιδικής πρόσληψής τους από πρωτεΐνες και φαίνεται ότι το επίπεδο αυτό είναι υψηλότερο από εκείνο που απαιτείται για την κάλυψη των φυσιολογικών αναγκών του ατόμου.

Παλαιότερα πολλοί πρότειναν ορισμένα ποσοστά για τις φυτικές και ζωικές πρωτεΐνες. Από τη στιγμή όμως που καλύπτονται οι απαιτήσεις σε απαραίτητα αμινοξέα και κατ’ επέκταση σε πρωτεΐνες, δεν υπάρχει σαφής διαφορά μεταξύ των δύο αυτών κατηγοριών τής πρωτεΐνης. Εξάλλου η προτίμηση του ατόμου σε φυτικές ή ζωικές πρωτεΐνες παίζει σημαντικό ρόλο στην τελική επιλογή και την ποσοτική συμμετοχή του είδους της πρωτεΐνης στη δίαιτα.

Βιβλιογραφία

  1. Συνδυασμοί και βιταμίνες
  2. Σύγχρονη διατροφή & Διαιτολόγια
  3. Εγκυκλοπαιδικό λεξικό τροφίμων και ποτών
  4. Φυσικές τροφές που θεραπεύουν
  5. Διατροφική νοημοσύνη

Κοινοποιήστε το Άρθρο

Προσέχεις Εκδηλώσεις

Σχετικά Άρθρα

Έντεχνη δράση άρθρο ψυχοθεραπείας

Η βία των ΜΜΕ και οι ψυχολογικές επιπτώσεις σε παιδιά και ενήλικες

Πως η Βία στα ΜΜΕ και στα βιντεοπαιχνίδια μας επηρεάζει; Μερικοί άνθρωποι υποστηρίζουν ότι η βία στα μέσα ενημέρωσης προάγει την κάθαρση. Δηλαδή, βλέποντας βίαιες ταινίες, τηλεοπτικές εκπομπές ή παίζοντας

Διαβάστε το άρθρο »
Έντεχνη δράση άρθρο ψυχοθεραπείας

Διαταραχές πρόσληψης τροφής : Τι είναι και πως εξελίσσονται;

Τι εννοούμε με τον όρο διαταραχές πρόσληψης τροφής; Μερικοί άνθρωποι εμφανίζουν δυσκολίες στη συναισθηματική έκφραση και στην επικοινωνία, με αποτέλεσμα να στρέφονται στον τρόπο με τον οποίο διατρέφονται, για να

Διαβάστε το άρθρο »
Έντεχνη δράση άρθρο ψυχοθεραπείας

Τι είναι ψυχοδυναμική ψυχοθεραπεία ;

Η ψυχοδυναμική ψυχοθεραπεία, και το ασυνείδητο περιεχόμενο της ψυχής Η “ψυχοθεραπεία” είναι ένας γενικός όρος που περιλαμβάνει μια ευρεία ποικιλία προσεγγίσεων στη θεραπεία. Μία τέτοια προσέγγιση είναι η ψυχοδυναμική θεραπεία,

Διαβάστε το άρθρο »
Έντεχνη δράση άρθρο ψυχοθεραπείας

Η απουσία του πατέρα και η επίδραση στην κόρη

Στις περιπτώσεις που ο πατέρας απουσιάζει, η επιθυμία της νέας κοπέλας για φροντίδα την αφήνει στο έλεος των ονειροπολήσεών της. Η έλλειψη του πατέρα εκφράζεται έντονα μέσα από το όνειρό της να τη διαλέξει ένας άντρας τον οποίο θα μπορέσει να κάνει ευτυχισμένο και να τον γεμίσει.

Διαβάστε το άρθρο »
Έντεχνη δράση άρθρο ψυχοθεραπείας

Τι είναι ο θυμός και πότε είναι πρόβλημα;

Τι είναι ο θυμός; Ο θυμός είναι ένα συνηθισμένο συναίσθημα που βιώνουμε όλοι. Μπορεί πραγματικά αν χρησιμοποιηθεί εποικοδομητικά, να αποτελέσει μια ευεργετική ιδιότητα. Η ένταση του θυμού μπορεί να κυμαίνεται

Διαβάστε το άρθρο »
Έντεχνη δράση σεμινάριο ψυχοθεραπείας

Συστημική Αναπαράσταση: Συνέντευξη της Τζέσικα Μαργαρίτη

Τι ορίζετε ως σύστημα, τι είναι η συστημική αναπαράσταση; Η ‘ψυχοθεραπευτική’ αυτή μέθοδος του Bert Hellinger βασίζεται στη θεωρία πως όλα όσα βρίσκονται στους εκδηλωμένους κόσμους ανήκουν σε ένα σύστημα,

Διαβάστε το άρθρο »