Όλοι φοράμε μάσκες και όταν έρχεται ο καιρός να τις αφαιρέσουμε δεν βγαίνουν χωρίς να αφαιρέσουμε και το δικό μας δέρμα.
Andre Berthiaume
Συγγραφέας
Τι είναι οι μάσκες στην ψυχοθεραπεία;
Οι μάσκες κρύβουν, την αληθινή μας ταυτότητα . Αποκλείουν τα ουσιώδη χαρακτηριστικά μας, ώστε να μην μπορούν εύκολα να αποκαλυφθούν σε άλλους. Οι ψυχολογικές μάσκες, θεωρούνται ένας αμυντικός μηχανισμός, σχεδιασμένος να υποστηρίζει την κοινωνική μας επιβίωση. Φοράμε αυτές τις μάσκες συνήθως για να γίνουμε αποδεκτοί ή για να μας αγαπήσουν ή για να μας αγνοήσουν μέσα σε ένα κοινωνικό σύστημα. Αυτές τις μάσκες, μπορούμε επίσης να τις “φορέσουμε”, για να κρύψουμε τα συναισθήματα, όπως τον ενθουσιασμό, την ευτυχία, τον θυμό, την θλίψη ή ακόμα και την κατάθλιψη. Μπορούμε ακόμα να κρύψουμε την ευπάθεια, την αλήθεια άλλα και τον πόνο μας. Επίσης μπορούμε να τις χρησιμοποιήσουμε για να εξαπατήσουμε και να χειραγωγήσουμε διάφορες καταστάσεις. Ο Carl Jung , ο πατέρας της αναλυτικής θεωρίας του βάθους, ήταν ο πρώτος που ονόμασε τις επιθυμητές κοινωνικές συμπεριφορές, ως προσωπεία ή μάσκες(Persona). Τις μάσκες ουσιαστικά τις χρησιμοποιούμε για να καλύψουμε τον αυθεντικό μας εαυτό, ή για να διαχειριστούμε τις έμφυτες παρορμητικές συμπεριφορές μας.
Σε ποιο στάδιο της ζωής μας ξεκινάμε να δημιουργούμε τις μάσκες μας;
Οι πρώτες μας μάσκες, δημιουργούνται στα πρώτα χρόνια της ζωής μας. Αρχικά τις μάσκες τις “κατασκευάζουμε” από τα μηνύματα των γονέων μας και καθώς αρχίζουμε να αλληλεπιδρoύμε με το κοινωνικό περιβάλλον “σχεδιάζουμε” ακόμα περισσότερες μάσκες. Για παράδειγμα όταν ακούμε το μήνυμα “καλά κορίτσια κάθονται ωραία” δημιουργούμε μια μάσκα “των Καλών κοριτσιών”. Όταν ακούμε το μήνυμα “οι άντρες δεν κλαίνε” δημιουργούμε τη μάσκα ” του Άντρα”.
Δεν προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι παίρνουμε μαζί μας τις μάσκες μας, σαν ενήλικες. Οι μάσκες μας γίνονται όλο και πιο λεπτομερείς καθώς μεγαλώνουμε και ακούμε περισσότερα μηνύματα για το πώς μοιάζει, το “συμπαθητικό”, το “φιλικό”, το “έξυπνο” ή το “επιτυχημένο”.
Ενώ οι μάσκες είναι σημαντικές, μπορούν επίσης, να μας εμποδίσουν.
Υπάρχουν φορές που είμαστε τόσο απασχολημένοι με την κάλυψη των αδυναμιών μας, που ξεχνάμε ποιος είναι ο αληθινός εαυτός μας. Οι μάσκες μπορούν να παρεμβαίνουν στις σχέσεις μας, επειδή δημιουργούν εμπόδια, μεταξύ δύο ανθρώπων. Για να συνδεθούμε με άλλους, πρέπει να είμαστε σε θέση να δείξουμε τον αυθεντικό εαυτό μας. Ταυτόχρονα, οι μάσκες μας προστατεύουν από την απόρριψη. Ένα από τα κίνητρά μας για να φορέσουμε μάσκες, οφείλεται σε σιωπηρό φόβο ότι αν αφαιρέσουμε τη μάσκα μας, θα απορριφθούμε. Ακόμη περισσότερο, αν απορριφθήκαμε ενώ φορούσαμε μάσκα, τότε δεν απορρίφθηκε η μάσκα αλλά ο εαυτός μας. Ως εκ τούτου, οι μάσκες μπορούν συχνά να είναι η ασφαλέστερη επιλογή.
“Δεν είμαι σε αυτόν τον κόσμο για να ανταποκριθώ στις προσδοκίες σας και δεν είστε σε αυτόν τον κόσμο για να ζήσετε μέσα στο δικό μου”
Μπρους Λι
Δάσκαλος πολεμικών τεχνών
Πέντε κοινές μάσκες που φοράμε και κρατάμε κρυμμένες στο συρτάρι μας.
-Ο “Κύριος Τέλειος”
Όλοι υποκρινόμαστε κάποια στιγμή ότι, όλα είναι τέλεια. Υπάρχουν πολλοί διαφορετικοί τύποι για την μάσκα “Κύριος τέλειος”. Ο πνευματικός, ο επιφανής, ο σίγουρος, ο υπερβολικά φιλικός και όλες αυτές οι μάσκες, είναι συνήθως στολισμένες με ψεύτικα χαμόγελα. Μας είναι τόσο δύσκολο να αποδεχτούμε και να εκφράσουμε τις ατέλειες μας. Όμως αν το καλόσκεφτούμε, οι ατέλειές μας καθιστούν την ανθρώπινη έκφραση μας και την μοναδικότητα μας. Η ζωή, δεν θα είναι ποτέ τέλεια. Αλλά η έκθεση του πραγματικού ατελούς εαυτού μας, μας οδηγεί σε έναν κόσμο με βαθύτερες, ουσιαστικές και υποστηρικτικές σχέσεις.
-Ο “Σούπερ Ήρωας”
Αντιμετωπίζουμε όλες τις αντιξοότητες της ζωής, σαν σούπερ ήρωες και προβάλουμε ότι τα καταφέρνουμε όλα μόνοι μας. Είναι εκπληκτικό ότι μπορούμε να ισχυριζόμαστε, ότι είμαστε καλά και όλα να καταρρέουν μέσα μας. Μέσα από αυτήν την μάσκα, προβάλουμε την εξιδανικευμένη, αυτάρκειά μας. Ζυγίζουμε όλους τους διαφορετικούς ρόλους μας, προσπαθώντας να είμαστε ιδανικοί για όλους. Είναι καλό να θυμόμαστε ότι όλοι έχουμε στιγμές που τα προβλήματά μας, τα αισθανόμαστε τεράστια και την πίστη μας εξασθενημένη. Και όλοι φτάνουμε κάποια στιγμή σ’ ένα σημείο, που δεν μπορούμε να κάνουμε άλλο βήμα. Δεν υπάρχει καμία ντροπή σε αυτό, και δεν χρειάζεται να προσποιούμαστε ότι είμαστε ισχυροί. Το να ζητάμε βοήθεια είναι μια πράξη θάρρους και όχι αδυναμίας.
-Ο “Φωτεινός Παντογνώστη”
Όλοι θέλουμε να νιώθουμε ξεχωριστοί. Ίσως κάποια στιγμή να μας επαίνεσαν, οι δάσκαλοι και οι γονείς μας, ότι είμαστε το «έξυπνο» παιδί του σχολείο, και αυτό μας γέμισε αυτοπεποίθηση και έτσι να θέλουμε να το κρατήσουμε. Αυτή η ανάγκη μας για επιβεβαίωση, όταν συνεχίζεται και μετά την ενηλικίωση προκαλεί μια έντονη αίσθηση, χαμηλής αυτοεκτίμησης. Η ανωτερότητα που προβάλουμε είναι μόνο μια ψευδαίσθηση. Δεν είναι πραγματικοί, είμαστε όλοι ξεχωριστοί και μοναδικοί, αλλά και ίδιοι με ένα παράξενο τρόπο. Όταν ρίχνουμε αυτή τη μάσκα, δεν δίνουμε πια τόση έμφαση στην “εξειδίκευση”, ακούμε τους άλλους αντί να προσποιούμαστε ότι ξέρουμε τα πάντα. Μπορούμε να δώσουμε στους άλλους, την ευκαιρία να μιλήσουν, να ονειρευτούν και να προβληματιστούν μαζί μας.
-Η “Μητέρα Τερέζα”
Όπως και οι περισσότεροι άνθρωποι, θέλουμε να είμαστε εκεί για τους άλλους. Θέλουμε να κρατήσουμε τους ανθρώπους γύρω μας με κάθε κόστος. Και αυτό το κόστος, είναι να θυσιάζουμε τη δική μας ευτυχία, για να ευχαριστήσουμε τους άλλους. Φοβόμαστε ότι αν ικανοποιήσουμε πρώτα τις δικές μας ανάγκες, θα αποξενώσουμε τους γύρω μας και θα καταλήξουμε μόνοι μας. Διαρκώς συμφωνούμε με τους άλλους και δεν τολμάμε να αντιμιλήσουμε. Αισθανόμαστε ότι κάνεις δεν μας δίνει σημασία, σαν να είμαστε το χαλί της εξώπορτας. Όταν ρίχνουμε αυτήν την μάσκα μαθαίνουμε να λέμε όχι και αφαιρούμε τον αυτόματο πιλότο του “ναι”. Καλύπτοντας πρώτα τις ανάγκες μας, είναι ο μόνος τρόπος για να αγαπήσουμε πραγματικά τον εαυτό μας και να είμαστε εκεί, για τους άλλους.
-Ο “Κύριος Γκρινιάρης”
Μερικοί άνθρωποι αγαπούν να γκρινιάζουν στους άλλους για την ζωή τους. Την γκρίνια την χρησιμοποιούμε συνήθως σαν εκφοβιστικό και επιθετικό μέσο, στην προσπάθειά μας να προστατεύσουμε την εύθραυστη αυτοεκτίμηση μας. Για οποιονδήποτε λόγο έχουμε πληγωθεί, αυτή η μάσκα μας προστατεύει από το να πληγωθούμε ξανά. Συνήθως όταν κυριαρχεί αυτή η μάσκα αισθανόμαστε μόνοι και φοβισμένοι. Η ειρωνεία είναι όμως ότι, με την χρήση αυτής της μάσκας, απομονωνόμαστε ακόμα περισσότερο. Ενώ στην πραγματικότητα χρειαζόμαστε μια μεγάλη αγκαλιά.
Λίγα λόγια για μένα :
Γεια σας είμαι η Τζέσικα Μαργαρίτη ψυχοθεραπεύτρια με Jugian προσανατολισμό. Εξειδικεύομαι στην Κλινική Εκφραστική Θεραπεία μεσώ Τεχνών (Expressive Art Therapy) που συνδυάζει την αναλυτική ψυχολογία του βάθους του Carl Jung με την Gestalt. Μου αρέσει πολύ να δουλεύω με τους ανθρώπους μέσα από το δημιουργικό παιχνίδι , τις μινιατούρες και τη μέθοδο Jugian Sandplay. Έχω εκπαιδευτεί στην προσωποκεντρική και τη βιωματική μέθοδος Focusing. Οπως και στην Συστημική Αναπαράσταση του Bert Hellinger.
Το 2008 ίδρυσα το Κέντρο Έντεχνης Δράσης που μέχρι και σήμερα είναι ένας χώρος, πνευματικότητας, τέχνης και ψυχοθεραπείας. Στις υπηρεσίες που προσφέρουμε είναι η Συμβουλευτική και η Ψυχοθεραπεία ατομικά δια ζώσεις άλλα και εξ αποστάσεως (online). Διοργανώνουμε πρωτοποριακά ομαδικά σεμινάρια και κλειστές ομάδες ψυχοθεραπείας.
Στις αγαπημένες μου διοργανώσεις είναι οι Εναλλακτικές διακοπές μέσω τεχνών.
Από την πολυετή εξερεύνηση μου στο χώρο τον Εναλλακτικών Θεραπειών ξεχώρισα τη Σαμάνικη Διδασκαλία και συνέθεσα το εκπαιδευτικό πρόγραμμα Shamanic Practitioner Training με πιστοποίηση από τον διεθνή οργανισμό, International Practitiners of Holistic Mendicine IPHM.
