Ο Θυμός και το Σώμα: Όταν το Ανεκδήλωτο Συναίσθημα Γίνεται Σωματικό Βάρος
Όταν υπάρχει πόνος, συνήθως συνοδεύετε από δυσάρεστα συναισθήματα, το οποία μπορεί να περιλαμβάνουν και το θυμό.
1.Το θυμό μπορούμε να τον περιγράψουμε σαν μια συναισθηματική εμπειρία, που μπορεί να είναι μια τρέχουσα κατάσταση διάθεσης ή μια γενική προδιάθεση προς το να αισθανόμαστε θυμωμένοι. Ένα βασικό χαρακτηριστικό του θυμός είναι η επιθετικότητα.
2.Ο θυμός είναι ένα φυσικό συναίσθημα που μας βοηθά να νοιώθουμε ότι έχουμε ποιο καλά τον έλεγχο. Σε ασθενής με χρόνιους πόνους ο θυμός σε σχέση με άλλα αρνητικά συναισθήματα, όπως ο φόβος, η θλίψη, η ενοχή και η ντροπή, κρατά την πιο εξέχουσα θέση.
3. Σχετίζεται με το πώς σκεφτόμαστε ένα γεγονός, ένα άτομο ή μια κατάσταση.
Είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι ο θυμός δεν είναι ένα ακούσιο συναίσθημα, αλλά έχει σοβαρές επιπτώσεις στις επαγγελματικές, ψυχαγωγικές, κοινωνικές, διαπροσωπικές και αυτο-συντηρούμενες λειτουργίες.
4.Υπάρχουν πολλά σημάδια που μας προειδοποιούμουν ότι υπάρχει ανεξέλεγκτος θυμός, μεταξύ των οποίων είναι:
- όταν είμαστε ευέξαπτοι (ακόμα και με τον εαυτό μας).
- Όταν έχουμε προβλήματα με τον ύπνο μας ή προβλήματα με το φαγητό ( βουλιμία ή ανορεξία).
- Αν έχουμε έντονο άγχος ή ανησυχία.
- Όταν έχουμε την επιθυμία να βλάψουμε κάποιον.
- Όταν έχουμε λεκτικές εκρήξεις.
- Ή όταν αισθανόμαστε ότι χάνουμε τον έλεγχο.
- Μπορεί να αισθανόμαστε έντονη έλλειψη συγκέντρωσης.
- Να έχουμε έντονη εμμονή για ένα γεγονός, πρόσωπο ή κατάσταση.
Ο ανεξέλεγκτος θυμός μπορεί να επηρεάσει αρνητικά τη σωματική μας υγεία, συμπεριλαμβανομένου την αύξηση του πόνου. Για παράδειγμα, ο θυμός έχει συνδεθεί με τη φλεγμονή, ιδιαίτερα με τα επίπεδα της C-αντιδρώσα πρωτεΐνη και της ιντερλευκίνης-6 στο αίμα .
5.Ο θυμός μπορεί να λειτουργήσει ως παράγοντας προδιάθεσης, αλλά μπορεί επίσης να είναι και παράγοντας πόνου, που μπορεί να επιδεινώνει ή διαιωνίζει μια υπάρχουσα κατάσταση.
6. Οι κύριες διαταραχές που επηρεάζουν των αυτοέλεγχο των συναισθημάτων και της κόσμιας συμπεριφοράς μας αφορούν την αποδιοργάνωση , την απώλεια ελέγχου και παρορμητικές συμπεριφορές. 7. Μπορεί επίσης να προκαλούν προβλήματα στη συναισθηματική ισορροπία. Η αποδιοργάνωση, η απώλεια ελέγχου και οι παρορμητικές συμπεριφορές κατά κύριο λόγο παραβιάζουν τα δικαιώματα των άλλων.
7 Αυτές οι συμπεριφορές έχουν τη δυνατότητα να φέρνουν ένα άτομο σε σημαντική σύγκρουση με τους κοινωνικούς κανόνες ή με της αρχές της δημόσιας τάξης. Οι υποκείμενες αιτίες που προκαλούν την απώλεια του αυτοέλεγχου των συναισθημάτων (όπως ο θυμός) και των συμπεριφορών (όπως η επιθετικότητα) μπορεί να ποικίλουν σε μεγάλο βαθμό από άνθρωπο σε άνθρωπο.
Το Νευρικό Σύστημα και ο Θυμός
Στην ψυχοσωματική προσέγγιση και τη θεωρία της πολυγκαρδικότητας (Porges), ο θυμός ενεργοποιεί το συμπαθητικό νευρικό σύστημα — το μέρος του αυτόνομου νευρικού μας συστήματος που ετοιμάζει το σώμα για δράση (“πάλη ή φυγή”).
Όταν θυμώνουμε:
Αυξάνονται οι παλμοί της καρδιάς.
Επιταχύνεται η αναπνοή.
Ο μυϊκός τόνος εντείνεται, ειδικά στον αυχένα, στους ώμους και στο σαγόνι.
Αυξάνεται η αδρεναλίνη και η κορτιζόλη.
Αν αυτό το συναίσθημα δεν έχει διέξοδο (ούτε εκφράζεται ούτε ηρεμεί), τότε το σώμα μένει σε παρατεταμένη ένταση. Ο θυμός γίνεται χρόνιος στρες — και το σώμα το πληρώνει.
Οι Επιπτώσεις του Καταπιεσμένου Θυμού στο Σώμα
Ο ανεκδήλωτος θυμός ή η μακροχρόνια καταστολή του μπορεί να έχει σοβαρές επιδράσεις σε διάφορα σωματικά συστήματα:
1. Μυοσκελετικό σύστημα
Σύσπαση αυχένα, ώμων, πλάτης.
Σφίξιμο σαγονιού ή τριγμοί δοντιών (βρουξισμός).
Χρόνιοι πονοκέφαλοι ή ημικρανίες από την ένταση.
2. Καρδιαγγειακό σύστημα
Αυξημένος κίνδυνος υπέρτασης.
Μεγαλύτερη ευαισθησία σε καρδιοαγγειακά νοσήματα.
Αρρυθμίες, ταχυπαλμίες, πόνος στο στήθος χωρίς οργανικό υπόβαθρο.
3. Πεπτικό σύστημα
Προβλήματα όπως γαστρίτιδα, σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου, καούρες.
Πολλές φορές ο θυμός “χωνεύεται” στην κοιλιά και γίνεται σπασμός, φούσκωμα ή δυσφορία.
4. Ανοσοποιητικό σύστημα
Ο χρόνιος θυμός σχετίζεται με καταστολή της ανοσολογικής απόκρισης.
Υπάρχουν ενδείξεις για αυξημένη ευαλωτότητα σε φλεγμονώδεις νόσους και αυτοάνοσα.
5. Ορμονικό σύστημα
Παρατεταμένος θυμός οδηγεί σε υπερέκκριση κορτιζόλης, που με τη σειρά της επιδρά αρνητικά σε βάθος χρόνου στη μνήμη, τη διάθεση, την αναπαραγωγική υγεία και την αύξηση βάρους.
Ο Θυμός ως Ψυχοσωματικό Τραύμα
Σε πολλές περιπτώσεις, ο θυμός δεν είναι απλώς μια συναισθηματική αντίδραση — είναι το καμουφλάζ του πόνου. Κάτω από τον θυμό μπορεί να βρίσκεται:
Απόρριψη
Ντροπή
Πένθος
Αίσθημα αδικίας
Τραύμα από συναισθηματική ή σωματική παραβίαση
Η ψυχοδυναμική προσέγγιση (Winnicott, Kohut, Greenberg) μας δείχνει ότι όταν ένα παιδί δεν του επιτρέπεται να εκφράζει υγιή θυμό, μαθαίνει να τον στρέφει προς τα μέσα. Εκεί γεννιέται η αυτοτιμωρία, η καταθλιπτική διάθεση και η ψυχοσωματοποίηση.
Πώς Μπορεί να Επεξεργαστεί Υγιώς ο Θυμός;
1. Αναγνώριση χωρίς ενοχή
Το πρώτο βήμα είναι να παραδεχτούμε: “Είμαι θυμωμένος.” Χωρίς να χρειάζεται να το δικαιολογήσουμε, να το αρνηθούμε ή να το εξηγήσουμε.
2. Σωματική εκφόρτιση
Ο θυμός είναι μια σωματική ενέργεια. Χρειάζεται κίνηση:
Δυναμικές ασκήσεις (γροθιές σε μαξιλάρια, χορός, τρέξιμο).
Εκφραστική τέχνη (ζωγραφική με κόκκινο/μαύρο, γραφή θυμού).
Σωματική ψυχοθεραπεία (Gestalt, bioenergetics, Somatic Experiencing).
3. Ασφαλές πλαίσιο
Σε θεραπευτικό πλαίσιο, ο θυμός μπορεί να διερευνηθεί χωρίς καταστροφή ή ενοχή. Εκεί το συναίσθημα βρίσκει χώρο, σχήμα και νόημα.
4. Μετασχηματισμός
Ο υγιώς εκφρασμένος θυμός μάς οδηγεί στην ανάκτηση της δύναμής μας, στην ανάληψη ευθύνης και στον επανακαθορισμό των ορίων μας.
Θυμός: Ο Φύλακας της Ζωτικής μας Ενέργειας
Ο θυμός δεν είναι εχθρός. Είναι φύλακας. Είναι αυτός που έρχεται για να μας πει “Εδώ πληγώθηκες”, “Εδώ παραβιάστηκες”, “Εδώ χρειάζεται να μιλήσεις”, “Εδώ χρειάζεται να πεις όχι”.
Όταν τον αποδεχτούμε, όταν του επιτρέψουμε να κινηθεί χωρίς βία, απελευθερώνεται η ενέργεια που κρατούσαμε φυλακισμένη. Τότε ο θυμός γίνεται δύναμη ζωής, διεκδίκησης, αυτοσεβασμού.
- Classification of chronic pain. Descriptions of chronic pain syndromes and definitions of pain terms. Prepared by the International Association for the Study of Pain, Subcommittee on Taxonomy. Pain Suppl.1986;3:S1-226.
- McCloskey MS, Kleabir K, Berman ME, Chen EY, Coccaro EF. Unhealthy aggression: intermittent explosive disorder and adverse physical health outcomes. Health Psychol. 2010;29(3):324-332.
- Fernandez E, Milburn TW. Sensory and affective predictors of overall pain and emotions associated with affective pain. Clin J Pain. 1994;10(1):3-9.
- Fernandez E, Wasan A. Chapter 26: The Anger of Pain Sufferers: Attributions to Agents and Appraisals of Wrongdoings. In: Potegal M, Stemmler G, Spielberger C, eds. International Handbook of Anger. New York, NY: Springer-Verlag New York; 2010.
- Pederson T. Intermittent Explosive Disorder: Anger Disorder Linked to Inflammation. Available at: https://psychcentral.com/news/2013/12/31/intermittent-explosive-disorder-anger-disorder-linked-to-inflammation/63961.html. Accessed December 11, 2017.
- Fernandez E. Anxiety, Depression, and Anger in Pain: Research Findings and Clinical Options. Dallas, TX: Advanced Psychological Resources; 2002.
- American Psychiatric Association. Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders. 5th ed. Washington, DC: American Psychiatric Association; 2013.
- Loeber R, Farrington D, Stouthamer-Loeber M, Van Kammen W. Antisocial Behavior and Mental Health Problems: Explanatory Factors in Childhood and Adolescence. Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum Associates; 1998.
- Canino G, Polanczyk G, Bauermeister JJ, Rohde LA, Frick PJ. Does the prevalence of CD and ODD vary across cultures? Soc Psychiatry Psychiatr Epidemiol. 2010;45(7):695-704.
- Ortega AN, Canino G, Alegria M. Lifetime and 12-month intermittent explosive disorder in Latinos. Am J Orthopsychiatry. 2008;78(1):133-139.
- Costello EJ, Egger H, Angold A. 10-year research update review: the epidemiology of child and adolescent psychiatric disorders: I. Methods and public health burden. J Am Acad Child Adolesc Psychiatry. 2005;44(10):972-986.
- Blanco C, Alegría AA, Petry NM, et al. Prevalence and correlates of fire-setting in the United States: results from the National Epidemiologic Survey on Alcohol and Related Conditions (NESARC). J Clin Psychiatry. 2010;71(9):1218-1225.
- Talih FR. Kleptomania and potential exacerbating factors: a review and case report. Innov Clin Neurosci. 2011;8(10):35-39.
- Grant J. Impulse Control Disorders: A Clinician’s Guide to Understanding and Treating Behavioral Addictions. New York, NY: WW Norton & Company; 2008.
- Fernandez E. The relationship between anger and pain. Curr Pain Headache Rep. 2005 Apr;9(2):101-5.
- Okifuji A, Turk DC, Curran SL. Anger in chronic pain: investigations of anger targets and intensity. J Psychosom Res. 1999;47(1):1-12.
- Burns JW, Quartana P, Gilliam W, et al. Effects of anger suppression on pain severity and pain behaviors among chronic pain patients: evaluation of an ironic process model. Health Psychol. 2008;27(5):645-652.
- Fishbain DA, Goldberg M, Meagher BR, Steele R, Rosomoff H. Male and female chronic pain categorized by DSM-III psychiatric diagnostic criteria. Pain. 1986;26(2):181-197.
- Perozzo P, Savi L, Castelli L, et al. Anger and emotional distress in patients with migraine and tension-type headache. J Headache Pain. 2005;6(5):392-399.
- Burns JW, Johnson BJ, Devine J, Mahoney N, Pawl R. Anger management style and the prediction of treatment outcome among male and female chronic pain patients. Behav Res Ther. 1998;36(11):1051-1062.
- Tsouna-Hadjis E, Kallergis G, Agrios N, et al. Pain intensity in non-diabetic patients with myocardial infarction or unstable angina. Its association with clinical and psychological features. Int J Cardiol. 1998;67(2):165-169.
- Summers JD, Rapoff MA, Varghese G, Porter K, Palmer RE. Psychosocial factors in chronic spinal cord injury pain. Pain. 1991;47(2):183-189.
- Glover J, Dibble SL, Dodd MJ, Miaskowski C. Mood states of oncology outpatients: does pain make a difference? J Pain Symptom Manage. 1995;10(2):120-128.
- Sela RA, Bruera E, Conner-Spady B, Cumming C, Walker C. Sensory and affective dimensions of advanced cancer pain. Psychooncology. 2002;11(1):23-34.
- Toscano G, Weber W. Violence in the workplace. Washington, DC: Bureau of Labor Statistics; 1995.
- Goodman RA, Jenkins EL, Mercy JA. Workplace related homicide among health care workers in the United States, 1980 through 1990. JAMA. 1994;272(21):1686-1688.
- Hobbs FD. Violence in general practice: a survey of general practitioners’ views. BMJ. 1991;302(6772):329-332.
- Felton JS. Violence prevention at the health care site. Occup Med. 1997;12(4):701-715.
- Morrison JL, Lantos JD, Levinson W. Aggression and violence directed toward physicians. J Gen Intern Med. 1998;13(8):556-561.
- O’Connell P, Bury G. Assaults against general practitioners in Ireland. Fam Med. 1997;29(5):340-343.
- American Psychiatric Association. Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders. 4th ed. Washington, DC: American Psychiatric Association; 1994.
- Fishbain DA, Cutler RB, Rosomoff HL, Steele-Rosomoff R. Risk of violent behavior in patients with chronic pain: evaluation and management in the pain facility setting. Pain Med. 2000;1(2):140-155.
- Encyclopedia of Behavioral Medicine. Anger, Measurement. Available at:
https://link.springer.com/referenceworkentry/10.1007%2F978-1-4419-
1005-9_227. Accessed February 19, 2018. - Greenwood KA, Thurston R, Rumble M, Waters SJ, Keefe FJ. Anger and persistent pain: current status and future directions. Pain. 2003;103(1-2):1-5.
- Grencavage L, Norcross J. Where are the commonalities among the therapeutic common factors? Professional Psychology: Research & Practice 1990;21:372–378.
- Hubble M, Duncan B, Miller S, eds. The Heart and Soul of Change: What Works in Therapy. Washington, DC: American Psychological Association; 1999.
- Lambert M. Psychotherapy outcome research: Implications for integrative and eclectic therapists. In: Norcross J, Goldfried M, eds. Handbook of Psychotherapy Integration. 1st ed. New York: Basic Books; 1992.
- Blumer D, Heilbronn M. Chronic pain as a variant of depressive disease: the pain-prone disorder. J Nerv Ment Dis. 1982;170(7):381-406.
- American Psychological Association. Controlling anger before it controls you. Available at: www.apa.org/topics/anger/control.aspx. Accessed February 19, 2018.
- PsychGuides.com. Treating Anger Disorders: Anger Management Treatment Program Options. Available at: www.psychguides.com/guides/treating-anger-disorders-anger-management-treatment-program-options/. Accessed February 19, 2018.
