Η μοναξιά είναι μια κοινή και καθολική εμπειρία. Πιθανότατα όλοι κάποια στιγμή στη ζωή μας έχουμε βιώσει μια σημαντική εμπειρία μοναξιάς . Είναι σημαντικό να ορίσουμε τι είναι μοναξιά.
Τι είναι η μοναξιά;
Η μοναξιά ορίζεται ως η δυσάρεστη εμπειρία, που συμβαίνει όταν οι κοινωνικές σχέσεις κάποιου, θεωρούνται λιγότερες σε ποσότητα ή στην επιθυμητή ποιότητα. Το να είμαστε μόνοι και να βιώνουμε μοναξιά δεν είναι το ίδιο πράγμα. Οι άνθρωποι μπορεί να είναι μόνοι χωρίς να αισθάνονται μοναξιά και να αισθάνονται μοναξιά ακόμη και όταν είναι με άλλους ανθρώπους. Η μοναξιά συνδέεται με καταθλιπτικά συμπτώματα, κακή κοινωνική υποστήριξη, νευρωτισμό και εσωστρέφεια. Αλλά μπορεί να μην οφείλεται σε αυτά τα ψυχολογικά χαρακτηριστικά. Η μοναξιά θεωρείται συνήθως ως ένα σταθερό χαρακτηριστικό, με μεμονωμένες διαφορές στο σημείο αναφοράς για τα συναισθήματα της μοναξιάς για τα οποία οι άνθρωποι κυμαίνονται ανάλογα με τις συγκεκριμένες περιστάσεις στις οποίες βρίσκονται.
Κοινές Αιτίες
Όλοι μπορούμε να βιώσουμε τη μοναξιά για πολλούς λόγους και γεγονότα της ζωής μας. Όπως η έλλειψη σχέσεων φιλίας κατά τη διάρκεια της παιδικής ηλικίας και της εφηβείας ή από την απουσία σημαντικών ανθρώπων γύρω μας. Την ίδια στιγμή, η μοναξιά μπορεί να είναι ένα σύμπτωμα ενός κοινωνικού ή ψυχολογικού προβλήματος, όπως η χρόνια κατάθλιψη. Πολλοί άνθρωποι βιώνουν για πρώτη φορά: τη μοναξιά όταν μένουν μόνοι τους ως βρέφη π.χ θερμοκοιτίδα . Επίσης μια πολύ συνηθισμένη τραυματική εμπειρία για μικρούς και μεγάλους είναι η διαδικασία του διαζυγίου ή της απώλειας οποιασδήποτε σημαντικής μακροχρόνιας σχέσης. Η απώλεια ενός σημαντικού προσώπου από τη ζωή μας συνήθως προκαλεί θλίψη. Σε αυτή την κατάσταση, μπορεί να αισθανόμαστε μοναχικοί, ακόμη και όταν βρισκόμαστε μαζί με άλλους.Όταν ένα άτομο σε μια ομάδα αρχίζει να αισθάνεται μοναξιά, αυτό το συναίσθημα μπορεί να επηρεάσει και άλλους, αυξάνοντας τον κίνδυνο όλων για τα συναισθήματα της μοναξιάς.
Ποια είναι διάφορα ανάμεσα στη κοινωνική απομόνωση και τη μοναξιά;
Η κοινωνική απομόνωση είναι ο αντικειμενικός δείκτης της έλλειψης κοινωνικής σύνδεσης, καθώς αναφέρεται μόνο σε λίγες ή σπάνιες κοινωνικές επαφές . Ενώ η μοναξιά θεωρείται υποκειμενικός δείκτης της αίσθησης του να είσαι μόνος. Μπορούμε ακόμα να ισχυριστούμε ότι είναι η διαφορά μεταξύ του επιθυμητού επιπέδου σύνδεσης και του πραγματικού επιπέδου σύνδεσης. Στο επιθυμητό επίπεδο μπορούμε να αποδώσουμε διάφορες ερμηνείες. Όπως, μπορούμε να αισθανόμαστε μοναχικοί και να μην είμαστε μόνοι μας. Αλλά μπορεί να είμαστε μόνοι μας και να μην αισθανόμαστε μοναχικοί. Είναι σαφές ότι η ποιότητα των συναισθημάτων κάνουν την διάφορα ανάμεσα στις δυο έννοιες.
Η τέχνη της μοναξιάς
Η ικανότητα να είμαστε μόνοι μας είναι, ουσιαστικά, απαραίτητη για την ψυχολογική μας ευεξία. Χρειαζόμαστε τη μοναξιά μας, μας δίνει τη δύναμη να ρυθμίζουμε και να προσαρμόζουμε τη ζωή μας. Μπορεί να μας διδάξει σθένος και ικανότητα να ικανοποιούμε τις δικές μας ανάγκες. Επίσης μέσα από την ακινησία που παρέχει σε ορισμένες συνθήκες. Η μοναξιά μπορεί να είναι, η απαραίτητη ξεκούραση για να αποκαταστήσουμε την ενέργεια μας. Μέσα από την μοναξιά μας, μπορεί να βιώσουμε ιδιαίτερες εμπειρίες ζωής. Η μοναξιά είναι καύσιμο για τη ζωή!
Κίνδυνοι για την υγεία που σχετίζονται με τη μοναξιά
Η μοναξιά έχει ένα ευρύ φάσμα αρνητικών επιπτώσεων τόσο στη σωματική όσο και στην ψυχική υγεία , όπως:
- Κατάθλιψη και αυτοκτονικές τάσεις
- Καρδιαγγειακές παθήσεις και εγκεφαλικά επεισόδια
- Αυξημένα επίπεδα άγχους
- Μειωμένη μνήμη και μάθηση
- Αντικοινωνική συμπεριφορά
- Κακή λήψη αποφάσεων
- Αλκοολισμός και κατάχρηση ναρκωτικών
- Η πρόοδος της νόσου του Alzheimer
- Τροποποιημένη λειτουργία του εγκεφάλου
- Αυτές δεν είναι οι μόνες περιοχές στις οποίες η μοναξιά παίρνει τον έλεγχο της ζωής μας.
Έχει παρατηρηθεί ότι οι ενήλικοι που είναι μόνοι τους, καταναλώνουν περισσότερο αλκοόλ και αθλούνται λιγότερο σε σύγκριση με όσους δεν είναι, μόνοι τους. Επίσης η διατροφή τους είναι υψηλότερη σε λιπαρά, ο ύπνος τους είναι λιγότερο αποτελεσματικός και συνήθως αισθάνονται περισσότερο κουρασμένοι κατά τη διάρκεια της ημέρας.
Είναι τα κοινωνικά μέσα που μας κάνουν πιο μοναχικούς;
Είναι σημαντικό για όλους μας να διατηρούμε την επαφή με τους αγαπημένα μας πρόσωπα. Η ηλεκτρονική τεχνολογία και τα κοινωνικά μέσα δικτυώσεις ειδικότερα, μας επιτρέπουν να το κάνουμε αυτό πιο αποτελεσματικά. Ωστόσο, υπάρχει μια ανησυχία ότι η εξάρτηση από τα κοινωνικά μέσα, μπορεί να μας οδηγήσει να αποστασιοποιηθούμε από την πραγματικότητά μας και να μας εγκλωβίσει περισσότερο – και όχι λιγότερο – στη μοναξιά .
Μέσα από τα κοινωνικά μέσα
Τα κοινωνικά μέσα δικτυώσεις όταν χρησιμοποιούνται ορθολογικά, είναι ένας απίστευτος παράγοντας επικοινωνίας. Μπορούμε να έρθουμε σε επαφή με τους χαμένους φίλους μας, να ενημερωνόμαστε για τα κοινωνικά και πολιτικά γεγονότα ακόμα και να μοιραζόμαστε τις εμπειρίες μας με τους φίλους και την οικογένειά μας. Πολλοί άνθρωποι όμως, χρησιμοποιούν τα κοινωνικά μέσα ως υποκατάστατο. Των προσωπικών κοινωνικών σχέσεων. Ιδιαίτερα όσοι υποφέρουν από κοινωνικό άγχος, όπως είναι, ο φόβος της αλληλεπίδρασης με άλλους ανθρώπους. Τα κοινωνικά μέσα μοιάζουν με μια ασφαλή εναλλακτική λύση. Όταν όμως στερούμαστε τις απαραίτητες κοινωνικές δεξιότητες, για τις διαπροσωπικές σχέσεις , γινόμαστε δύστροποι και μας απομακρύνουν από την πραγματικότητα. Στην πραγματικότητα χρειάζεται χρόνος, ενέργεια και ευπάθεια για την οικοδόμηση και ανάπτυξη των σχέσεων. Με τα κοινωνικά μέσα δικτυώσεις υποθέτουμε ότι η “σύνδεση” με τόσους πολλούς ανθρώπους σημαίνει ότι δεν θα βιώσουμε τη μοναξιά. Αλλά αν ο κύριος τρόπος επικοινωνίας μας, γίνεται μέσω των smartphones μας. Κινδυνεύουμε να μην φτάσουμε ποτέ έξω, στον πραγματικό κόσμο. Μπορούμε να καταλήξουμε να ζούμε σε μια φούσκα και να ξεχνάμε να σχετιστούμε. Έτσι βιώνουμε τη ζωή, με πολύ περισσότερη μοναξιά.
Η νευροεπιστήμη της μοναξιά μας.
Οι άνθρωποι, όπως και να το κάνουμε, είμαστε κοινωνικά θηλαστικά. Χρειαζόμαστε την αλληλεπίδραση, ως κοινωνικά όντα. Μέσα από αυτή, έχουμε την τάση να οργανώνουμε τους εαυτούς μας σε κοινότητες- οικογένειες. Έχουν γίνει μελέτες για το βιολογικό μηχανισμό, που ωθεί τους ανθρώπους να βρουν την κοινωνική αλληλεπίδραση που τους χρειάζεται. Ο εγκέφαλος θα ωθήσει το μοναχικό άτομο, να βρει κάποιον που θα αλληλεπιδράσει, γιατί είμαστε κοινωνικά θηλαστικά. Χρειαζόμαστε τη συντροφιά επειδή οι προϊστορικοί μας πρόγονοι, χρειάζονται απεγνωσμένα την ομάδα για να επιβιώσουν. Η παρουσία άλλων ανθρώπων εξασφάλιζε προστασία και στήριξη, τόσο για τον εαυτό τους όσο και για τους απογόνους τους. Οι εγκέφαλοι μας, εξακολουθούν να πιστεύουν ότι πρέπει να ανήκουμε σε μια ομάδα για να επιβιώσουμε και να ευδοκιμήσουμε.
Σε κλινικές μελέτες, διαπιστώθηκε ότι οι ντοπαμινεργικοί νευρώνες σε μια περιοχή του εγκεφάλου που ονομάζεται ραχιαίος πυρήνας ενεργοποιήθηκαν, ως αντίδραση στην οξεία κοινωνική απομόνωση και πυροδότησαν το κίνητρο για αναζήτηση και επανασύνδεση σε κοινωνικές αλληλεπιδράσεις.
Με ποιους τρόπους μπορούμε να ξεπεράσουμε την μοναξιά μας.
Χρειάζεται μια συνειδητή προσπάθεια από την πλευρά μας, για να κάνουμε μια αλλαγή. Κάνοντας μια αλλαγή, μακροπρόθεσμα μπορεί να μας κάνει πιο ευτυχισμένους, πιο υγιείς και να μας επιτρέψει να επηρεάσουμε και άλλους ανθρώπους γύρω μας με θετικό τρόπο.
Εδώ είναι μερικοί τρόποι για να αποτρέψουμε τη μοναξιά:
- Να αναγνωρίσουμε ότι η μοναξιά είναι ένα σημάδι, ότι κάτι πρέπει να αλλάξει.
- Να κατανοήσουμε τις επιπτώσεις που έχει η μοναξιά στη ζωή μας, τόσο σωματικά όσο και διανοητικά.
- Μπορούμε να κάνουμε κοινωφελείς πράξεις ή κάποια άλλη δραστηριότητα που μας αρέσει. Αυτές οι καταστάσεις παρουσιάζουν μεγάλες ευκαιρίες να συναντήσουμε τους ανθρώπους και να καλλιεργήσουμε νέες φιλίες και κοινωνικές αλληλεπιδράσεις.
- Να επικεντρωθούμε στην ανάπτυξη ποιοτικών σχέσεων με ανθρώπους που μοιράζονται παρόμοια στάση, ενδιαφέροντα και αξίες μαζί μας.
- Τα καλύτερα έρχονται. Οι μοναχικοί άνθρωποι συχνά αναμένουν την απόρριψη, οπότε είναι εξαιρετικά ωφέλιμο να επικεντρωθούμε σε θετικές σκέψεις και στάσεις στις κοινωνικές μας σχέσεις .
